การตั้งศูนย์แนวเพลา (Alignment)
แบบมืออาชีพ

หลายโรงงานเคยเจอปัญหา “เครื่องสั่น เสียงดัง ลูกปืนพังบ่อย” โดยไม่รู้ว่าสาเหตุหลักมาจาก เพลาเยื้องศูนย์ (Misalignment)
การตั้งศูนย์แนวเพลา (Shaft Alignment) จึงเป็นงานบำรุงรักษาที่สำคัญอย่างยิ่ง เพราะถ้าเพลามอเตอร์กับเพลาโหลดไม่ตรงแนวกัน แรงหมุนจะกระจายไม่สมดุล เกิดแรงดันด้านข้าง ทำให้ตลับลูกปืน Coupling และซีลเสื่อมเร็ว

วันนี้เรามาทำความเข้าใจแบบ “ช่างมืออาชีพ” กันว่า Alignment คืออะไร ทำไมต้องตั้งศูนย์ และจะทำอย่างไรให้เครื่องหมุนได้เงียบ นิ่ง และยืดอายุการใช้งานได้ยาวนานที่สุด

Alignment คืออะไร?

Alignment (การตั้งศูนย์แนวเพลา) คือการปรับให้แนวของเพลามอเตอร์และเพลาของเครื่องจักรที่ต่อร่วมกัน อยู่ในระนาบเดียวกันทั้งแนวราบและแนวดิ่ง เพื่อให้แรงหมุนถ่ายทอดได้ตรงศูนย์ที่สุด

ถ้าเพลาเยื้องศูนย์เพียงไม่กี่มิลลิเมตร เครื่องจะเกิดแรงสั่นสะเทือนสูง (Vibration) ทำให้เกิดความร้อนและสึกหรอในจุดที่ไม่ควรเกิด

ประเภทของการตั้งศูนย์แนวเพลา

1. การตั้งศูนย์แบบหยาบ (Rough Alignment)

- ใช้สายตา หรือไม้บรรทัด ตรวจความตรงเบื้องต้น เหมาะสำหรับการติดตั้งเริ่มต้น

2. การตั้งศูนย์แบบ Dial Gauge

- ใช้เครื่องมือวัดแบบเข็ม (Dial Indicator) ตรวจค่าความเยื้องศูนย์ในแนวตั้งและแนวนอน
เป็นวิธีมาตรฐานที่แม่นยำ เหมาะกับเครื่องจักรทั่วไปในโรงงาน

3. การตั้งศูนย์แบบ Laser Alignment

- เทคโนโลยีใหม่ที่ใช้เลเซอร์ยิงวัดแนวเพลาให้เห็นค่าเยื้องศูนย์แบบเรียลไทม์

ข้อดี: แม่นยำสูงสุด ใช้เวลาน้อย เหมาะสำหรับมอเตอร์ขนาดใหญ่ ปั๊ม พัดลม หรือคอมเพรสเซอร์

ทำไม “การตั้งศูนย์แนวเพลา” ถึงสำคัญในโรงงาน?

- ลดแรงสั่นสะเทือนในระบบส่งกำลัง

- ยืดอายุการใช้งานของลูกปืนและคัปปลิ้ง

- ลดการสิ้นเปลืองพลังงานไฟฟ้า (เพราะมอเตอร์ไม่ต้องฝืนแรงด้านข้าง)

- ลดเสียงรบกวนและการสึกหรอของเพลา

- ป้องกันการหยุดเครื่องโดยไม่คาดคิด (Unplanned Downtime)

สัญญาณที่บอกว่า “เพลาเยื้องศูนย์”

- เครื่องสั่นแรงผิดปกติ

- ตลับลูกปืนหรือคัปปลิ้งร้อนเกินไป

- เกิดเสียงดัง “ครืด ครืด” ตอนเครื่องทำงาน

- ซีลน้ำมันรั่ว หรือสึกเร็ว

- เครื่องต้องซ่อมบ่อยเกินไป

ถ้าเจอสัญญาณเหล่านี้ แนะนำให้รีบตรวจ Alignment ทันที

เทคนิคตั้งศูนย์เพลาให้ได้ผลแบบมืออาชีพ

1.ตรวจฐานเครื่อง (Base) ให้อยู่ในระดับและแข็งแรงก่อน

2.คลายสกรูยึดเพลาและ Coupling เพื่อให้ขยับได้

3.วัดค่าความเยื้องศูนย์แนวราบ–แนวดิ่ง ด้วย Dial Gauge หรือ Laser Alignment

4.ปรับ Shim ใต้ขาเครื่องมอเตอร์ จนแนวเพลาตรง

5.ขันสกรูแน่นตามแรงบิดที่กำหนด และตรวจสอบอีกครั้ง

 >> Pro Tip: หลังจาก Alignment ควรทดสอบเครื่องด้วยการวัดค่า Vibration เพื่อยืนยันผลความสมดุล

การตั้งศูนย์แนวเพลา (Alignment) ไม่ใช่แค่ขั้นตอนเล็ก ๆ ในงานบำรุงรักษา แต่คือหัวใจสำคัญของการ ลดแรงสั่นสะเทือน ยืดอายุเครื่องจักร และเพิ่มความปลอดภัยในโรงงาน 
การตั้งศูนย์ที่ดีต้องอาศัยเครื่องมือที่แม่นยำและช่างที่เข้าใจหลักการ Alignment อย่างมืออาชีพ

เพิ่มเพื่อน - ติดต่อสอบถาม
 Line : @FACTORIPRO